8 تنگه استراتژیک جهان اسلام
سه شنبه, ۷ خرداد ۱۳۹۲، ۰۲:۰۹ ق.ظ
اهمیت تنگه ها و آبراه ها معمولاً بر اساس تعداد کشتىهایى که روزانه از آن عبور مىکنند و حجم و نوع کالاها، راههاى بدل، میزان استفاده نظامى و آسیب پذیرى جغرافیایى (طول، عرض، عمق) سنجیده مى شود. در جهان اسلام در مجموع هشت تنگه و کانال وجود دارد که به ترتیب اهمیت عبارتند از:
1. تنگه جبل الطارق
این تنگه بین کشورهاى اسپانیا و مراکش قرار دارد و حدود 10 مایل دریایى(حدود 5/15 کیلومتر) پهنا و 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) طول و 80 تا600 متر عمق دارد و یکى از پر رفت و آمدترین آبراههاى میان اقیانوسى جهان است که دریاى مدیترانه را به اقیانوس اطلس متصل مىکند و روزانه حدود 150 کشتى از آن عبور مىکند. بارهایى که اهمیت استراتژیک دارند و از این تنگه عبور مىکنند عبارتند از: ذغال سنگ از آفریقاى جنوبى به فلسطین اشغالی، نفت به طرف اروپاى غربى و آمریکا، روزانه تعداد قابل ملاحظهاى مسافر از این تنگه عبور مى کنند.
2. تنگه بسفر
با عرض 33/0 مایل(حدود 600متر) و طول 17 مایل دریایى(حدود 31 کیلومتر) و عمق 49 متر در خاک ترکیه قرار دارد و دریاى مرمره را به دریاى سیاه متصل مىکند. روزانه حدود 50 کشتى از آن عبور مى کنند.
3. تنگه داردانل
با پهناى 75/0 مایل(389/1 کیلومتر) و طول 63 مایل دریایى(حدود 5/116 کیلومتر) و عمق 46 تا 91 متر، دو دریاى مرمره و اژه را به هم متصل مىکند و روزانه حدود 60 کشتى از آن مى گذرد.
4. تنگه باب المندب
این تنگه به پهناى 5/10(حدود 19 کیلومتر) و طول 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) و عمق 12 تا 183 متر در ساحل یمن، اتیوپى و جیبوتى قرار دارد و خلیج عدن را به دریاى سرخ متصل مىکند. روزانه حدود 55 کشتى از آن گذر کرده و حدود 70 درصد واردات نفتى اروپاى غربى از این تنگه عبور مى کند.
5. تنگه هرمز
این تنگه با عرض 21(حدود 39 کیلومتر) و طول 100 مایل دریایى (حدود 185 کیلومتر) و عمق 76 تا 213 متر بین دریاى عمان و خلیج فارس و در سواحل کشور ایران و عمان قرار دارد. روزانه حدود 80 کشتى از آن عبور مىکند. تنگترین و باریکترین نقطه این تنگه از عریضترین نقطه کانال مانش نیز بیشتر است.
6. کانال سوئز
این کانال با عرض 584 پا (حدود 178 متر) و طول 101 مایلى دریایى(حدود 187 کیلومتر) و عمق حدود 16 متر در خاک مصر قرار دارد و دریاى سرخ را به دریاى مدیترانه متصل مىکند و روزانه حدود 60 کشتى از آن مىگذرد. بخش قابل ملاحظهاى از نفت جهان از طریق این کانال عبور مى کند.
7. تنگه تیران
این تنگه با عرض 3 مایل(5/5 کیلومتر) و طول 7 مایل دریایى(حدود 13 کیلومتر) و عمق 73 تا 183 متر بین کشورهاى مصر و عربستان سعودى قرار دارد و روزانه کمتر از 10 کشتى از آن عبور مىکند. اهمیت این تنگه از این جهت است که راه دسترسى به بندر اردنى عقبه و بندر اسراییلى ایلات است.
8. تنگه مالاکا
این تنگه به طول 805 کیلومتر (حدود 435 مایل) و عرض حداقل 40 متر و حداکثر 135 متر بین شبه جزیره مالزى و جزیره اندونزیایى سوماترا واقع شده است. این تنگه از دیدگاه اقتصادى و راهبردى یکى از مهمترین آبراههاى کشتى‌رانى دنیا محسوب شده و با آبراههایى مانند کانال سوئز یا پاناما قابل مقایسه است. این تنگه دو اقیانوس هند و آرام را به یکدیگر متصل مىکند، اتصال این دو اقیانوس به معناى مربوط ساختن پر جمعیتترین کشورهاى دنیا یعنى چین و هند و اندونزى است.
از این تنگه سالانه بیش از 50 هزار کشتى عبور مىکند که 20 تا 25 درصد مجموع تجارت دریایى جهان توسط آنها انجام مىگیرد. اما نقش جدىتر تنگه مالاکا این است که هم اکنون بیش از نیمى از کل تجارت جهانى نفت از این تنگه مىگذرد .
به غیر از تنگة تیران بقیة تنگههای واقع در جهان اسلام جزء تنگههای استراتژیک محسوب می شوند.
1. تنگه جبل الطارق
این تنگه بین کشورهاى اسپانیا و مراکش قرار دارد و حدود 10 مایل دریایى(حدود 5/15 کیلومتر) پهنا و 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) طول و 80 تا600 متر عمق دارد و یکى از پر رفت و آمدترین آبراههاى میان اقیانوسى جهان است که دریاى مدیترانه را به اقیانوس اطلس متصل مىکند و روزانه حدود 150 کشتى از آن عبور مىکند. بارهایى که اهمیت استراتژیک دارند و از این تنگه عبور مىکنند عبارتند از: ذغال سنگ از آفریقاى جنوبى به فلسطین اشغالی، نفت به طرف اروپاى غربى و آمریکا، روزانه تعداد قابل ملاحظهاى مسافر از این تنگه عبور مى کنند.
2. تنگه بسفر
با عرض 33/0 مایل(حدود 600متر) و طول 17 مایل دریایى(حدود 31 کیلومتر) و عمق 49 متر در خاک ترکیه قرار دارد و دریاى مرمره را به دریاى سیاه متصل مىکند. روزانه حدود 50 کشتى از آن عبور مى کنند.
3. تنگه داردانل
با پهناى 75/0 مایل(389/1 کیلومتر) و طول 63 مایل دریایى(حدود 5/116 کیلومتر) و عمق 46 تا 91 متر، دو دریاى مرمره و اژه را به هم متصل مىکند و روزانه حدود 60 کشتى از آن مى گذرد.
4. تنگه باب المندب
این تنگه به پهناى 5/10(حدود 19 کیلومتر) و طول 35 مایل دریایى(حدود 65 کیلومتر) و عمق 12 تا 183 متر در ساحل یمن، اتیوپى و جیبوتى قرار دارد و خلیج عدن را به دریاى سرخ متصل مىکند. روزانه حدود 55 کشتى از آن گذر کرده و حدود 70 درصد واردات نفتى اروپاى غربى از این تنگه عبور مى کند.
5. تنگه هرمز
این تنگه با عرض 21(حدود 39 کیلومتر) و طول 100 مایل دریایى (حدود 185 کیلومتر) و عمق 76 تا 213 متر بین دریاى عمان و خلیج فارس و در سواحل کشور ایران و عمان قرار دارد. روزانه حدود 80 کشتى از آن عبور مىکند. تنگترین و باریکترین نقطه این تنگه از عریضترین نقطه کانال مانش نیز بیشتر است.
6. کانال سوئز
این کانال با عرض 584 پا (حدود 178 متر) و طول 101 مایلى دریایى(حدود 187 کیلومتر) و عمق حدود 16 متر در خاک مصر قرار دارد و دریاى سرخ را به دریاى مدیترانه متصل مىکند و روزانه حدود 60 کشتى از آن مىگذرد. بخش قابل ملاحظهاى از نفت جهان از طریق این کانال عبور مى کند.
7. تنگه تیران
این تنگه با عرض 3 مایل(5/5 کیلومتر) و طول 7 مایل دریایى(حدود 13 کیلومتر) و عمق 73 تا 183 متر بین کشورهاى مصر و عربستان سعودى قرار دارد و روزانه کمتر از 10 کشتى از آن عبور مىکند. اهمیت این تنگه از این جهت است که راه دسترسى به بندر اردنى عقبه و بندر اسراییلى ایلات است.
8. تنگه مالاکا
این تنگه به طول 805 کیلومتر (حدود 435 مایل) و عرض حداقل 40 متر و حداکثر 135 متر بین شبه جزیره مالزى و جزیره اندونزیایى سوماترا واقع شده است. این تنگه از دیدگاه اقتصادى و راهبردى یکى از مهمترین آبراههاى کشتى‌رانى دنیا محسوب شده و با آبراههایى مانند کانال سوئز یا پاناما قابل مقایسه است. این تنگه دو اقیانوس هند و آرام را به یکدیگر متصل مىکند، اتصال این دو اقیانوس به معناى مربوط ساختن پر جمعیتترین کشورهاى دنیا یعنى چین و هند و اندونزى است.
از این تنگه سالانه بیش از 50 هزار کشتى عبور مىکند که 20 تا 25 درصد مجموع تجارت دریایى جهان توسط آنها انجام مىگیرد. اما نقش جدىتر تنگه مالاکا این است که هم اکنون بیش از نیمى از کل تجارت جهانى نفت از این تنگه مىگذرد .
به غیر از تنگة تیران بقیة تنگههای واقع در جهان اسلام جزء تنگههای استراتژیک محسوب می شوند.
